Ga je voor een maandje alcoholvrij? Dit doet het met lichaam en geest (2024)

Jaar in, jaar uit in januari proberen miljoenen wereldwijd mensen hun alcoholconsumptie een maand stop te zetten. Zo ook in Nederland, waar na iedere jaarwisseling naar schatting zo’n honderdduizend drinkers de uitdaging van een alcoholvrije maand aangaan – en dat worden er volgens ondernemers steeds meer. Hoog tijd dus om eens dieper in te gaan op de voordelen van tijdelijke drooglegging voor lichaam en geest.

Het effect van alcohol op ons lichaam

Alcohol schaadt ons lichaam op meerdere manieren. Met name de lever, die verantwoordelijk is voor de afbraak van alcohol, krijgt het zwaar te verduren. Hoe dat in zijn werk gaat? Paul Thomas, metabolismedeskundige aan Auburn University in de VS, legt uit: ‘De lever breekt alcohol met behulp van enzymen eerst af tot aceetaldehyde. Dat is een giftige, kankerverwekkende stof die in hoge concentraties andere organen aantast en je dat klassieke katergevoel geeft.’

‘Vervolgens verwerkt de lever dit giftige goedje verder tot azijnzuur, waarna het afgebroken wordt tot enkel water en kooldioxide – dát plas en adem je vervolgens uit,’ vervolgt Thomas. Maar, zeker in grote hoeveelheden, is volgens Thomas het kwaad dan al geschiedt. ‘Alcohol an sich in onze bloedbaan is problematisch voor praktisch al onze organen. En in het bijzonder voor het hart, het maagdarmkanaal, de alvleesklier en de hersenen.’

Langdurig en overmatig gebruik leidt dan ook niet geheel verrassend tot een hele rits aan gezondheidsrisico’s, onder andere hoge bloeddruk, verzwakt immuunsysteem, hartziekten, leverfalen en verschillende soorten kanker. In dat licht lang niet gek hè, zo’n alcoholvrije maand?

Wat merk je van een maand zonder alcohol?

Dat alleen grootgebruikers baat zouden hebben bij een alcoholvrije maand is een misvatting. ‘Ook de kleinere drinkers onder ons zal een pauze goed doen,’ stelt Carry Mintz, psychiater aan Washington University. ‘Met merkbaar verschil binnen enkele weken.’

Allereerst geef je je lever de kans even op adem te komen, en zich – indien nodig – te herstellen. Dat is nog mogelijk als de leverschade zich beperkt heeft tot ‘slechts’ de eerste drie stadia: ophoping van vet, chronische ontsteking of voorzichtig littekenweefsel. ‘Onze lever heeft een enorm herstellend vermogen,’ zegt Thomas. ‘De eerste stadia van leverschade zijn zelfs nog omkeerbaar. Pas als er zó lang en zó veel gedronken is dat er sprake is van levercirrose – ernstige littekenvorming op de lever – dan is de schade definitief, en mogelijk fataal.’

Ook andere gezondheidsvoordelen van een alcoholpauze staan wetenschappelijk buiten kijf: de 94 deelnemers aan deze studie in British Medical Journal, allen ‘gematigde tot zware drinkers’, zagen binnen één maand hun bloeddruk significant verbeteren en gewicht afnemen in vergelijking met de ‘doordrinkers’ die maand. En wat te denken van een betere nachtrust, een verbeterde concentratie, een beter humeur, afname van eventuele depressieve en angstgevoelens, een gezondere huid én gezondere darmen. ‘De lijst met pluspunten van een alcoholpauze is haast eindeloos,’ aldus Thomas.

De alcoholvrije maand voorbij. En dan?

Een veelgehoorde vrees van een alcoholvrije maand is die van overcompensatie, dus overconsumptie, de maanden erna: éxtra veel drinken dus bij wijze van tegenreactie. Echter tonen verschillende studies aan dat Dry January-deelnemers de maanden erop niet meer, maar juist significant minder naar de fles grijpen dan voorheen – een gunstig effect dat voor velen zelfs een halfjaar doorwerken kan.

Al met al adviseren deskundigen zo’n alcoholvrije maand gewoon eens te proberen, hoe hoog de drempel misschien ook voelt. ‘Dan pas merk je daadwerkelijk wat alcohol je wel én niet brengt,’ aldus Mintz. ‘En dat kan een mooie eerste stap zijn naar minder (of geen) alcoholgebruik op de lange termijn – met aantoonbare, haast ontelbare gezondheidsvoordelen van dien.’